“A powiadam wam : Kto oddala swoją żonę – chyba, że w wypadku nierządu – a bierze inną, popełnia cudzołóstwo. I kto oddaloną bierze za żonę, popełnia cudzołóstwo.” BT

“Mówię wam zaś : Ktokolwiek oddaliłby swoją żonę nie z powodu nierządu i poślubił inną – cudzołoży.” Mt.19:9

Przyczyną braku drugiego zdania są różnice w manuskryptach. Jedne mają drugą część, a drugie nie.

Kiedy czytam Ewangelię w aramejskim, znajduję niewiele sprzeczności w greckim Nowym Testamencie. W aramejskim znajduję jedynie głębsze i bogatsze zrozumienie słów Jezusa. Tam, miłująca natura Boga jest lepiej oddana niż w greckim. Aczkolwiek, czasami wpadam na tematy, które grecki nieznacznie inaczej przedstawia. W większości wypadków nie jest to coś poważnego, ale w tym wypadku jest i chciałbym się do niego odnieść, i pozwolić wam zdecydować, którą wersję wolicie. Niech to odbędzie się w Bożym pokoju (Kol.3:15).

W Mt.19:9 Jezus powiedział, że ktokolwiek rozwodzi się ze swoją żoną i poślubia inną kobietę popełnia cudzołóstwo. Tak to czytamy w greckim tekście. Słowo rozwód w greckim to apolyse i znaczy zwolnić, odprawić, oddalić. Właściwie to tekst grecki mówi: “I poślubia inną (allen) popełnia cudzołóstwo i ktokolwiek poślubia inną, która jest rozwiedziona (apoleimenen) popełnia cudzołóstwo”. Biorę tu pod uwagę dłuższą wersję.

Aramejski tekst czyta się trochę inaczej i wygląda na to, że pozwala na trochę więcej przestrzeni do manewru. Aramejski tekst brzmi “Ktokolwiek zostawia swoją żonę (szwikta), popełnia cudzołóstwo (dala gawara)”. Zwrot dala gawara znaczy bez zarzutu cudzołóstwa. Tak, wtedy też nie było rozwodu bez orzeczenia winy. Zauważcie jednak, że Jezus nie mówi poślubia inną, lecz “nasaw” inną. Nasaw jest wyrażeniem kolokwialnym, dosłownie tłumaczy się wziąć, ale oznacza po prostu mieć cielesne zbliżenie ze skutkiem zajścia w ciążę. Myślenie mężczyzn nie było inne za czasów Jezusa od myślenia w naszych czasach. Mężczyzna nie może mieć seksu kiedy jest w małżeństwie, ale jeżeli się rozwiedzie to może sypiać z kim popadnie dopóki się nie ożeni. No przecież nie czyni żadnej szkody, żadnych złamanych serc, tylko seks, testowanie przed ślubem.
Jezus mówi: “Chociaż jesteś rozwiedziony, to nie masz prawa sypiać z kim popadnie, masz seks z kimś poza małżeństwem, to popełniasz cudzołóstwo”.

Spójrzcie na to co jeszcze mówi Jezus. W greckim brzmi to “jeżeli poślubiasz rozwiedzioną kobietę popełniasz cudzołóstwo”. Aramejski mówi prawie przeciwnie. Zwykle na słowo rozwiedziona stosuje się aramejskie “szrita”. To słowo nie jest tu użyte; zamiast niego jest szwikta. Oznacza ono kobietę pozostawioną, ale nie rozwiedzioną jeszcze. Jeżeli poślubiasz kobietę jeszcze nie rozwiedzioną, popełniasz cudzołóstwo (Starosyryjska Ew.Mt. Z manuskryptu Curetonianus, 1996).

Nawet dzisiaj pokutuje myślenie, że kobieta w separacji jest do wzięcia i można z nią uprawiać seks, kiedy jej mąż ciągle opracowuje szczegóły rozwodu. Pamiętacie słowo nasaw? Jest tu użyte i wcale nie oznacza małżeństwa.

W tej konkretnej sytuacji, Jezus został sprowokowany do wydania orzeczenia odnośnie rozwodu. Faryzeusze wierzyli, że każdy powód jest dobry (stronnictwo Hillela) i cudzołóstwa (stronnictwo Szammaiego). W sumie obydwa stronnictwa uważały to za główny powód. Jezus odpowiedział, że tylko w wypadku cudzołóstwa może być rozwód i dodał rzecz niespotykaną, że zostało to dane ze względu na zatwardziałość serca człowieka.

Co jest w sercu człowieka? Mt.15:19! Czyli rozwód i ponowne małżeństwo nie jest według Bożego serca!

W aramejskim tekście, Jezus nie sankcjonuje ponownych małżeństw lub ich nie ocenia, raczej mówi, jeżeli się rozwodzisz to nie masz prawa sypiać z kim popadnie. Nasz Pan zachowuje świętość małżeństwa, seks ma mieć jedynie miejsce w łożu małżeńskim (dlatego ma być nieskalane).

Mojżesz w VM.24:1-4 zezwolił na rozwód i nie zakazał ponownego małżeństwa. To w tym tekście powód jest niejasny. Jezus go uściślił i podkreślił, że to mu się nie podoba. Dał natomiast mocne reguły postępowania pomiędzy małżeństwami.

Myślę, że w tym fragmencie Chrześcijanin powinien wejrzeć w głąb swojego serca i stwierdzić co nim kieruje, jakie są motywy, a nie pytać się co mi wolno, jakie są wyjątki, ale jak mogę się podobać Bogu.

Przyczyną tego tekstu nie była interpretacja tekstu lecz językowe rozważanie, zwłaszcza, że świat naukowy rozprawia nad greckim słowem porneia, które znaczenie jest niezwykle szerokie i nic nie wyjaśnia. Chciałem nam przybliżyć jak aramejski w tym może nam pomóc.

Dodatek do tematu 

Wystąpiła kontrowersja odnośnie w jakim języku była pisana Ewangelia.

Pokornie melduję, że nikt nie wie tego na 100 procent. I ja nie twierdzę, że wiem. Ostatnimi czasy archeolodzy wraz ze współpracą językoznawców i biblistów doszli do przekonania, że Jezus nie mówił w j. Greckim. Jezus mówił po aramejsku, w rzeczywistości mówił północnym dialektem aramejskiego, który był używany w Galilei. I ten dialekt był przetłumaczony na grecki. Szczątki tego języka można jeszcze spotkać w Syrii. Wielu naukowców wierzy, że Ewangelie mogły być napisane po aramejsku i przetłumaczone na grecki jakiś czas później. Wierzą, że jest sens studiowania Nowego Testamentu w aramejskim. W końcu aramejski należy do grupy języków semickich, a grecki nie.

Notka historyczna:
Około 180 r. Ireneusz (Ojciec Kościoła) pisał, że Mateusz napisał Ewangelię po hebrajsku w swoim dialekcie (Przeciw Herezjom 3:1:1.
50 lat wcześniej Papiasz napisał, że Mateusz złożył powiedzenia Jezusa w aramejskim, co później zostało przetłumaczone na grecki. (Za Euzebiuszem Historia Kościoła 3:39)
W 244 Orygenes mówi o publikacji Mateusza w j.hebrajskim (Za Euzebiuszem 6:25).
Jest wiele akademickich artykułów jak dr.T. McCall, Jean Carmignac, Claude Tresmontant i inni.

Notka bibliograficzna:
Maurice Casey “An Aramaic Approach to Q”
Maurice Casey “Aramaic sources of Marks Gospel”
Frederick E.Greenspahn “An introduction to Aramaic”

pastor Krzysztof Wójcik